İş arayan mezunların durumu daha da kötü. Gençlere armağan edilen 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı’nın 104. yılını kutlamaya hazırlanırken, Z kuşağının iş hayatına ilişkin beklenti ve niyetlerini ortaya koymakta fayda var.
Ekonomik konjonktür, çalkantılar ve seçim süreci gibi kritik konuların etkisinde kaldığımız bu günlerde gençlerin mesleki platformu Youthall, “Genç Beklentileri ve Yönelimleri Araştırması” sonuçlarını paylaştı. Bu yıl ikincisi düzenlenen araştırmaya 171 farklı üniversitenin 128 farklı bölümünde öğrenim gören 18-34 yaş arası 1219 öğrenci ve 342 mezun katıldı.
Üniversite mezunu iş arayanların yüzde 69’u bin 500 TL harçlıkla geçiniyor
2022 araştırmasının sonuçlarıyla karşılaştırıldığında, kötüleşen ekonomik koşullar nedeniyle aile yurtlarında kalan gençlerin sayısı orantılı olarak artarken, yurtlarda ve öğrenci yurtlarında kalanların oranı orantılı olarak azaldı.
Gençlerin aylık gelir veya harçlık verilerine bakıldığında çok kısıtlı imkanlarla yaşadıkları görülmektedir. İş arayan üniversite mezunlarının yüzde 69’u ayda 1.500 TL’ye varan harçlık alıyor. Öğrencilerin yüzde 38’i 1.251 TL harçlıkla geçimini sağlamaya çalışıyor, yüzde 33’ü ise 1.251-2.500 TL aralığında.
2022 anketi ile karşılaştırıldığında yıllık yüzde 137 enflasyona rağmen skalanın en altında yer alan bu cep harçlıklarının bir önceki yıla göre sadece yüzde 25 arttığı görülüyor. Mart 2023 TÜİK verilerine göre bir yetişkinin sağlıklı ve istikrarlı beslenmesi için tüketmesi gereken besinlerin aylık maliyeti göz önüne alındığında, gençlerin aylık geliri sadece sağlıklı beslenme için gereken fiyatın çok altında.
İş bulmak zorlaştıkça gençler önemsedikleri şeylerden ödün veriyor
Araştırmanın sonuçları, Türkiye’deki gençlerin geleceğe yönelik karamsar bakış açıları hakkında çok net sonuçlar çıkardı. Verilere göre her 5 gençten 1’i mutsuz, 4’te 1’i geleceği olumsuz algılıyor ve 4 gençten 3’ü stresli. Mezunların yüzde 67’si ve çalışan mezunların yüzde 79’u gençlerin ilk fırsatta mevcut iş yerlerinden ayrılacaklarına inanıyor. Yüzde 80’i şirketlerin çalışanlarını umursamadığını ve günümüz ekonomik koşullarından faydalandığını düşünüyor.
Çalışan mezunların yüzde 83’ü ve iş arayanların yüzde 90’ı iş bulmanın eskisinden daha zor olduğu konusunda hemfikir. Gençlerin iş bulmanın zor olması nedeniyle önemsedikleri birçok kriterden taviz verdikleri görüşü mezunların yüzde 88’i tarafından dile getirilirken, iş arayan mezunlar arasında bu oran yüzde 92. Yüzde 93’ü ise sürekli olarak düşük fiyatlarla çalışmak konusunda sessiz kalıyor. Üniversite mezunlarının kazandığı fiyatlara bakıldığında yüzde 24’ü asgari ücretin altında veya asgari fiyat düzeyinde kazanıyor.
Gençlerin üçte biri hangi ülkeden olursa olsun yurt dışına çıkma eğiliminde
Araştırmada “Gençlerin Gelecek Tahminleri” bölümünde de gençlerin çalışmak için yurt dışına gitme eğilimleri incelenmiştir. “Mümkünse yurtdışına gider miydiniz?” Gençlerin yarısının soruya nerede olduklarına göre karar vereceğini belirtirken; üçte birinden fazlası hangi ülkeden olursa olsun yurt dışına çıkmak istiyor.
“Muhtemelen gitmem” ve “Kesinlikle gitmem” diyenlerin oranı ise sadece yüzde 7 oldu. Ankette hem öğrencilere hem de genç mezunlara “iş dünyasına bakış ve kişisel hedefler” konulu sorular yöneltildi. Buna göre gençlerin en çok ulaşmak istedikleri hedefler; yurt dışında çalışmak, yönetici olmak, girişimci olmak ve dünyaya fayda sağlayan bir projede yer almak. Yurtdışının en nadide tılsımları; iş/özel yaşam istikrarı ve çabanın değerlendirilmesi.
Gençler teknoloji alanında küresel şirketlerde hibrit işler istiyor
Ankete katılanların %86’sı küresel şirketlerin eskisinden daha fazla tercih edilmeye başladığını düşünüyor. Gençlerin yüzde 84’ü kurumsal bir şirkette çalışmak istiyor.
Yazılım geliştirme, IT, Ar-Ge ve Ür-Ge gibi teknolojik departmanlar çalışmak için ilk tercihtir. İnsan kaynakları ve finans gibi bölümler de gençlerin ilgisini çekiyor. Hibrit çalışma, çalışma biçimi olarak öncelikli tercihleridir. Gençlerin yarısı kendi hibrit çalışma modeli kurgusunu tanımlamak istiyor.
Günümüz koşullarında iş dünyasında geçerli olan alanların pandemi öncesinden farklı olması ve yetersiz iş arzı nedeniyle iş bulmanın zorlaşması nedeniyle; Gençlerin iş ararken sadece kendi alanlarıyla sınırlı kalmadıkları, her yere başvurdukları gözlemleniyor. Araştırmaya göre pandemi sonrası nesnelerin interneti, otonom araçlar, dronlar, robotlar, 3D baskı, yapay zeka, artırılmış gerçeklik/sanal gerçeklik gibi alanlara ilgi arttı.
“Genç yetenekleri yurt dışına çıkmadan ekonomiye kazandırmalıyız”
Youthall CEO’su Emre Aykan, 3 büyük il dışından katılımın geçen yılki katılımcı profiline göre yüzde 39’dan yüzde 51’e çıktığına dikkat çekti. Biz çalışıyoruz.
Amacımız gençlerimizin yurt dışına çıkmadan bu ülkede istedikleri imkanlara ulaşmalarında köprü olmaktır. Çünkü sonuçlar, işsizlik istatistiklerinde yer almasa da her an iş değiştirme potansiyeline sahip, uygun olan tüm açık durumları arzulayan ‘gizli işsizler’ ve doğal olarak ‘mutsuz çalışanlar’ın varlığına işaret ediyor. Dolayısıyla giderlerse geri dönüşleri sorun gibi görünüyor. Bu nedenle genç yetenekleri ayrılmadan ülke ekonomisine kazandırmamız gerekiyor” dedi.
